PHƯỚC THÀNH

Dạy chó mang đồ đạc là một môn huấn luyện chung rất quan trọng, là giai đoạn chuẩn bị để huấn luyện đặc biệt như: tìm dấu vết, khám xét hiện trường tìm đồ đạc…

Dạy chó biết tìm thạo và mang đồ đạc các loại đến cho người huấn luyện viên theo tín hiệu ban đầu

Những kích thích có điều kiện: mệnh lệnh "ngậm lấy", "đưa đây", "tìm đi" và làm động tác vẫy tay về phía vật đã được ném đi.

Những kích thích không điều kiện: đưa đồ cho chó ngậm, cho mồi, vuốt ve

Dạy chó ngậm trên cơ sở phản xạ bẩm sinh phức tạp 0 chó tập vận đang chuyển động

Phản ứng này là một trong những hình thức xuất hiện phải ứng khi ăn, chó muốn đuổi theo và đón lấy con vật đang chạy trốn

Dạy chó ngậm được bắt đầu sau khi tiếp xúc và dạy phản xạ có điều kiện với mệnh lệnh "đi chơi", "lại đây", ngồi xuống" và sau này tiếp tục dạy trong suốt quá trình huấn luyện.

 

PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT HUẤN LUYỆN

 

Những bài tập ban đầu phải được tiến hành trong những điều kiện thuận lợi trên sân bãi không có những kích thích làm phân tán (lạc hướng). Trước khi dạy chó ngậm, người huấn luyện viên phải chuẩn bị vật thích hợp để chó dễ ngậm.

Thường thường, vật đó là một thanh gỗ có kích thước dài 20-25cm, đường kính 6-7cm. Phần giữa thanh gỗ có đường kính nhỏ hơn khoảng 3-4cm, có hình cổ chày. Như vậy, chó ngậm lấy đoạn giữa sẽ dễ hơn. Trong thời gian đầu, không nên dùng những vật bằng kim loại để chó ngậm, sẽ làm chó đau và nhả ra ngay. Cũng không nên dùng những vật quá mềm vì chó cắn sẽ nát. Những vật như thế chó ngâmk lại và dùng làm đồ chơi. Về sau chó rất khó bỏ thói quen này.

Tuỳ theo mức độ phản ứng của chó với vật cho chó ngậm, nghĩa là tuỳ theo đặc điểm của chó mà sử dụng những phương pháp huấn luyện khác nhau. Đối với phần lớn các trường hợp, người ta áp dụng phương pháp kích thích vị giác. Áp dụng phương pháp này tập theo 2 cách như sau:

a. "phục hồi" đồ vật

b. Kích thích chó bằng thức ăn (xương, thịt, gói giẻ rách …) cách tập này được áp dụng để không phản ứng với vật thông thường

Khi cho chó tập theo cách thứ nhất, bài tập được tiến hành như sau: Chó mang dây dắt, tay phải người huấn luyện viên cầm vật dùng để tập và làm những động tác khác nhau trước mặt chó, miệng ra lệnh "ngậm"

Sự di chuyển của đồ vật gây cho phần lớn chó có phản ứng vồ (tóm). Khi chó vừa tóm lấy vật, người huấn luyện viên ra lệnh "ngậm", "tốt" và đồng thời khẽ kéo vật về phía mình nhằm mục đích luyện cho chó giữ chắc. Sau khoảng 5-6 giây ra lệnh "đưa đây" và thu lấy vật chó đang ngậm bằng tay phải và tay trái đưa mồi cho chó.

Nếu chó ngậm chắc không nhả vật, có thể cho chạy 10-15m, chuyển sang đi chậm và ra lệnh "đưa đây", tay cầm lấy vật chó đang ngậm, sau đó động viên chó bằng cách cho mồi và đi dạo chơi.

Không nên thúc ép chó ngoạm, vì nó có thể gy cho chó nguyên nhân tạo nên những phản xạ có điều kiện như ý. Trong trường hợp này, có thể chó từ chối không muốn ngoạm, và cũng có thể chó tóm lấy tất cả mọi vật trong khu vực đang luyện tập.

Khi chó đã biết tóm thạo lấy vật từ tay người, người huấn luyện viên quăng vật ra cách xa khoảng 2-3m, ra lệnh "ngoạm" và cùng với chó chạy theo hướng vật vừa được ném đi, nhắc lại mệnh lệnh "tốt", "ngoan" và chạy lên phía trước. Khi chó tha vật tới phía mình, lại ra lệnh "đưa đây", tay thu lất vật và cho chó ăn mồi.
Không được ném vật cho chó khi chó đang đi đến phía người huấn luyện viên. Người huấn luyện viên phải kịp thời tóm lấy vật vào tay ngay.

Có một số con chó thường không ngoạm lấy vật đang nằm hoặc vật đó người quăng ra. Trong trường hợp này, phải làm "sống lại" vật đã ném đi, nghĩa là dùng tay hoặc chân ném vật về phía mà chó muốn đuổi theo vật được ném đi, và có phản ứng vồ lấy vật đó. Có những con chó không phản ứng với vật thông thường. Khi đó, người ta phải dùng những vật khác nhau dễ làm chó hấp dẫn nhất để làm cho chó tập ngoạm. Một số chó rất thích giẻ rách, một số khác thích những vật óng ánh và một số chó lại thích những vạt mềm như đồ da, cao su…

Thường thường, người ta còn dùng những vật có mùi thức ăn để làm chất kích thích thức ăn như: xương, thịt gói trong giẻ rách, ống cát tông, nhồi thịt… Mùi thịt gây phản ứng thức ăn khi chó vồ lấy vật mà chó định ngoạm. Có thể dạy một số những con chó không chịu nghe lời huấn luyện viên khi áp dụng phương pháp này bằng cách dùng vật cho chó tập để trêu chọc chúng. Cách tập được tiến hành như sau: tìm sân có hàng rào hoặc vật chắn để đề phòng chó cắn người giúp việc. Người giúp việc đứng ở phía bên kia hàng rào, đối diện với chó, dùng giẻ rách (hoặc găng tay) kích thích chó và thò vật đó qua khe hàng rào để cho chó tóm. Người huấn luyện viên ra lệnh "ngoạm" và khi chó vừa mới tóm chắc được vạt, lại ra lệnh "ngoạm" tím lại vật vào tay mình và tiếp tục trêu chọc chó bằng vật đang cầm trong tay. Sau đó ra lệnh "đưa đây", tay thu lấy vật, động viên nó và cho ăn mồi.

Mỗi lần tập, động tác này được tập lại một vài lần

Sau này, chính người huấn luyện viên tự mình trêu chọc chó. Sau nhiều lần luyện tập động tác này, tiến hành cho chó tập phản xạ có điều kiện với động tác "ngoạm".

Nếu theo khẩu lệnh "ngoạm", chó mạnh dạn và hăng hái chạy theo vật vừa quăng ra cách xa 3-4 bước và thả nó mang lại cho người huấn luyện viên thì phản xạ có điều kiện ban đầu được coi như đã nhạy bén.

Sau này tiếp tục tập những động tác như sau:

- Tập phản xạ có điều kiện với cử chỉ

- Tăng cự ly (khoảng cách) ném vật đi

- Dạy chó ngoạm những đồ vật khác nhau

- Luyện giữ chó trước khi ngoạm vật

- Dạy chó thói quen ngồi ngoạm vật trước mặt người huấn luyện viên

- Tập cho chó có thói quen tìm kiếm vật theo mệnh lệnh hoặc theo cử chỉ

Tất cả những động tác này được huấn luyện song song với nhau. Chỉ khác nhau ở chỗ là trình tự đưa những mức độ phức tạp khác nhau vào bài tập. Trước hết, phải tập phản xạ có điều kiện với cử chỉ. Muốn thế, khi quăng vật đi, tay giữ hờ chó, sau đó ra hiệu, nhắc lại mệnh lệnh cho chó "ngoạm" và thả cho chó chạy theo vật.

Như vậy, động tác người chỉ hướng chó chạy đi tìm đồ vật được biến thành tín hiệu đối với chó, và sau đó phải ném vật đi từ vai bằng cách nào đó để chớ không nhìn thấy vật bay trong không gian theo hướng nào.

Song song với việc tăng cự ly ném vật đi, cần phải tập cho chó thói quen ngoạm những vật khác nhau về hình dáng, về trị số cũng như về chất lượng vật liệu của vật dùng để tập (kim loại, da, cao su, giấy…). Người huấn luyện viên dùng đồ vật trong túi riêng để nguỵ trang. Khi chuyển sang dạy chó ngoạm vật mới thì lúc đầu phải cho chó tập tóm lấy vật từ tay mình (làm quen với vật, sau quăng ra xa với cự ly ngày một tăng dần). Trong thời gian đầu, nhất thiết phải luyện chó ngoạm vật mới bằng cách cho mồi.

Để tập giữ chó trước khi chạy theo vật, người huấn luyện viên để chó đứng bên trái mình, báo trước cho chó bằng mệnh lệnh "ngồi xuống" và ném một vật ra xa khoảng 8-10m. Trong khi ném vật đi, người huấn luyện viên lại ra lệnh "ngồi xuống" và giật dây dắt giữ chó ở nguyên trạng thái cũ. Sau khi giữ không lâu, xua chó đi theo vật vừa mới ném đó bằng cử chỉ và mệnh lệnh "ngoạm".

Cùng với việc luyện giữ chó, cần phải luyện cho chó thói quen ngồi giữ vật trước mặt người huấn luyện viên. Động tác này có liên quan chặt chẽ với động tác ngồi. Chỉ sau khi tập cho chó thói quen ngồi trước mặt người huấn luyện viên khi không có đồ vật mới có thể chuyển sang dạy cho chó động tác ngồi có đồ vật.
Muốn thế, khi chó tiếp cận với đồ vật, để chó cách xa người huấn luyện viên khoảng 2 bước, ra lệnh "ngồi" và làm động tác ra hiệu, chó nhích lại cách người huấn luyện viên một bước.

Sau khi giữ chó không lâu, người huấn luyện viên ra lệnh "đưa đây", tay thu lấy vật và cho chó ăn mồi. Đôi khi có trường hợp chó không ngồi hoặc nhả vật ra; trong những trường hợp như thế phải bắt chó ngồi một cách cưỡng bức, ném đồ vật đi và dùng tay phải giữ lấy hàm dưới của nó. Sau khi nhặt được đồ vật, phải động viên chó bằng cách vuốt ve hoặc cho chó ăn mồi, đặc biệt là trong thời kỳ mới bắt đầu tập động tác này. Sau đó có thể đặt chó ngồi bên cạnh hoặc canh cho chó ở trạng thái tự do, hoặc cũng có thể chuyển ngay sang tập động tác khác.

Biết cách sử dụng mồi để dỗ dành chó khi tập cho chó ngoạm là một thủ thuật rất quan trọng, không được đưa mồi cho chó khi chó còn đang ngậm vật ở mồm, vì lúc đó chó sẽ nhả ngay vật ra và đỡ lấy mồi.

Để tránh những thiếu sót trong quá trình huấn luyện, cần phải chuẩn bị mồi sẵn trước khi cho chó tiếp xúc với vật, khi cần thiết có ngay cho kịp thời.

Nếu khi ném vật đi xa 15-20m, giữ được chó trước khi thả cho chạy theo vật, và sau đó chó đi nhặt đúng được vật đã ném đi, có thể chuyển sang dạy cho chó thói quen tìm kiếm vật. Muốn thế, người huấn luyện viên ném vật vào bụi, xuống mương và đám cỏ rậm … để chó không nhìn thấy vật đã ném đi. Lúc bắt đầu tập không nên ném vật đi xa. Chó được xua đi tìm vật theo mệnh lệnh "ngoạm" và cử chỉ làm hiệu của người. Thời gian đầu cần phải giúp chó như: chạy về hướng mà mình vừa mới ném vật đi, đôi khi dẫn chó đến gần chỗ vật rơi.

Khi chó vừa mới chạy đi tìm vật thì ra lệnh "hãy tìm", "ngoạm lấy". Tuỳ theo tài tìm kiếm của chó mà người huấn luyện viên giảm dần sự giúp đỡ của mình đối với chó.

Làm tăng tính phức tạp của động tác cần tập bằng cách treo vật lên cành cây hoặc vùi xuống dưới đất. Khi chó tập ngoạm vật, nên kết hợp xuỵt chó sủa. Bắt đầu dạy chó cắn vật treo ở trên cao bằng mệnh lệnh "cắn", "ngoạm", "cắn". Tiếp tục dạy chó cắn sẽ làm cho chó tăng thêm khả năng tóm lấy vật, sau đó thưởng mồi cho chó. Sau đó phải dạy chó cắn vật treo.

Thời kỳ cuối của môn tập này, dạy chó động tác tăng cường thói quen ngoạm đúng trong điều kiện môi trường phức tạp, và chuẩn bị huấn luyện đặc biệt như: lựa chọn vật, khám xét hiện trường và tìm người bằng mùi trên đồ vật của người đó.

Phần này thuộc về huấn luyện đặc biệt.

 

 

+ Nội dung liên quan:

• - Dạy chó ngồi
• - Những kỹ năng cơ bản
• - Dạy chó đi song song
• - Chuẩn bi huấn luyện chó